Međunarodni monetarni fond (MMF), Delegacija EU i Ambasada SAD-a u BiH ne podržavaju uvođenje entitetskih platnih prometa kojima se dovodi u pitanje jedinstveni unutarnji platni promet u BiH.
Nakon što je najprije u RS-u usvojen entitetski zakon o platnom prometu, a sličan zakon je u proceduri usvajanja i u Federaciji iz Udruženja banaka BiH u kojem je 29 članica-banaka iz RS-a i FBiH upozorili su da uspostava entitetskih platnih prometa dovodi u pitanje jedinstveni platni promet u BiH, što predstavlja korak unazad. Isti odgovor na ovo pitanje Fena je dobila i od MMF-a, Delegacije EU i Američke ambasade.
“MMF razmatra ovo pitanje. Istovremeno, smatramo da je veoma važno održati jedinstven platni sistem u BiH”, rekao je u izjavi za Fenu rezidentni predstavnik MMF-a u BiH Ruben Atoyan u odgovoru na pitanje da li MMF odobrava uspostavu dva platna prometa u BiH.
Neslaganje s napuštanjem jedinstvenog platnog prometa izražavaju i u Delegaciji EU, uz ocjenu kako to predstavlja korak unazad.
“Ovo pitanje detaljnije mogu komentarisati Centralna banka BiH i relevantna ministarstva. Ipak, mi i dalje držimo da je jedinstveni platni sistem važan korak ka stvaranju jedinstvenog ekonomskog tržišta u BiH. Ukoliko se provedu legislativne izmjene, doći će do različite primjene u praksi, što predstavlja korak unazad u odnosu na jedinstveni sistem koji je EU izdvojila kao pohvalan pomak u Izvještaju o napretku u BiH, u najmanje četiri posljednje godine. Čvrsto smo uvjereni da kreatori politika u BiH trebaju da se više fokusiraju na sveobuhvatne i konzistentne ekonomske reforme koje promoviraju ekonomski rast i razvoj i idu na dobrobit građana”, izjavio je za Fenu Andy McGuffie, portparol Delegacije EU i specijalnog predstavnika EU u BiH.
Uspostavu jedinstvenog unutarnjeg platnog prometa koji u BiH egzistira od 2001. godine snažno su podržale SAD. Stoga suprotne korake ne podržavaju.
“Održavanje i jačanje jedinstvenog ekonomskog prostora na području cijele Bosne i Hercegovine je važan preduvjet za stimulisanje budućeg ekonomskog rasta. Stvaranje jedinstvenog platnog sistema u Bosni i Hercegovini bio je ključni korak naprijed u uspostavljanju jedinstvenog ekonomskog sistema. Stoga, ne podržavamo korake koji bi vodili slabljenju jedinstvenog platnog sistema”, rečeno je Feni u Uredu za odnose s javnošću Ambasade SAD-a u odgovoru na pitanje o uspostavi dva platna prometa u BiH.
Bankari smatraju da platni sistem (RTGS i Žiro-kliring) sa jedinstvenim registrom računa koji je 2001. godine uveden u BiH, predstavlja i danas konkurentnu prednost u odnosu na zemlje iz okruženja i nudi relativno jednostavno priključenje platnim sistemima Evropske unije jer je u njegovoj osnovi SWIFT tehnologija. Takav sistem je omogućio jeftinu, sigurnu i brzu uslugu učesnicima u unutrašnjem platnom prometu. Uvođenjem entitetskih platnih prometa, sadašnji jedinstveni platni promet u BiH bit će doveden u pitanje, upozoravaju iz Udruženja banaka BiH u kojem je 29 članica-banaka iz oba bh entiteta.
Navode da je jedinstveni platni promet gotovo napušten, obzirom da su u RS-u i FBiH pokrenute aktivnosti na donošenju entitetskih zakona o unutrašnjem platnom prometu. Posljedice neuređenosti, odnosno finansijske nediscipline su konstantan rast blokiranih računa privrede i građana, brzorastuća nelikvidnost realnog sektora, smanjenje priliva budžeta svih nivoa u BiH i rast nezaposlenosti, ocjena je Udruženja banaka BiH.
Kažu kako već niz godina insistiraju na dogradnji postojećeg sistema unutrašnjeg platnog prometa koji se vrši preko Centralne banke BiH. Ta dogradnja se ogleda u uvođenju efikasnog sistema prinudne naplate i jačanja finansijske discipline korištenjem Registra transakcionih računa kod Centralne banke BiH.
“Cilj ovakve inicijative je uvođenje efikasne naplate od glavnog dužnika i uvođenje finansijske discipline u BiH. Zbog neuređenosti ovog segmenta mnogi instrumenti koji su korišteni u poslovnim transakcijama imaju upitnu ‘funkciju’ (kao npr.ček, mjenica, garancija) a koji su ključni za funkcionisanje poslovnog sektora”, upozoravaju iz Udruženja banaka BiH i postavljaju pitanje kome odgovara ovakva finansijska nedisciplina i mogućnost izbjegavanja izvršenja obaveza bile one po osnovu kredita, poreza ili plaćanja fakture.
Također navode da su svojevremeno predlagali Centralnoj banci BiH da se postojeći sistem pravno doradi donošenjem prateće regulative koja će omogućiti debit transfer dat Zakonom o platnim transakcijama. Praktično to znači da pritiskom na dugme u bilo kojoj banci može se blokirati i naplatiti sa svih transakcionih računa dužnika kod svih banaka.
Umjesto toga, usvojen je sredinom prošle godine Zakon o unutrašnjem platnom prometu u RS i Zakon o jedinstvenom registru računa poslovnih subjekata RS. I u Federacije je u proceduri donošenje Zakona o unutrašnjem platnom prometu.
Bankari u novonastaloj situaciji postavljaju i pitanje da li naplata poreza ima prioritet u odnosu na naplatu kredita, te da li postoji kolizija sa Zakonom o bankama RS, Zakonom o prekršajima RS, Zakonom o mjenici RS i Zakonom o prinudnoj naplati indirektnih poreza u BiH?
Kopija pitanja je dostavljena Centralnoj banci BiH, Agenciji za osiguranje depozita BiH, Ministarstvu finansija FBiH, Agenciji za bankarstvo FBiH, Agenciji za bankarstvo RS, APIF, AFIP i svim bankama.
Obzirom na donošenje entitetskih zakona o unutrašnjem platnom prometu Udruženje banaka BiH se u martu 2012. godine obratilo Centralnoj banci BiH tražeći njen angažman u skladu sa Zakonom o Centralnoj banci BiH.
Bankari su istakli, u obraćanju Centralnoj banci BiH, da nova entitetska rješenja o unutrašnjem platnom prometu za posljedicu imaju: kreiranje entitetskih registara računa (akti nigdje ne spominju već postojeći Jedinstveni registar transakcijskih računa poslovnih subjekata u BiH kod Centralne banke BiH), ograničavanje poslovnim subjektima otvaranja računa za svoje poslovanje prema slobodnoj volji na čitavoj teritoriji BiH, zatvaranju tržišta na nivo entiteta uz opasku kako nije poznato na koji način bi u takvim uslovima poslovni subjekti sa teritorije Brčko Distrikta obavljali platni promet.
(Fena)