“Džemre je toplina Sunca i njegovih talasa u zraku, u vodi i zemlji. Kada taj topli talas dođe onda je stigao i prvi glasnik proljeća”, kazuju stari.
Posljednjeg dana januara počeo je hamsin, odnosno drugi dio zime.
Prema narodnom kalendaru koji je objavila Islamska zajednica za 2023. godinu, hamsin označava period kada je ostalo još 50 dana do proljeća.
Prvo džemre “udarilo” je prošle nedjelje, 19. februara. Džemre je turska riječ i označava zračni talas ili zračnu struju koja vodi ka postepenom popuštanju mraza i studeni u rano proljeće. Legenda kaže da, kad “pukne” prvo džemre, vraća se život u prirodu, dolaze prvi pupoljci, i vide se prve naznake visibaba i ljubičica.
“Džemre je toplina Sunca i njegovih talasa u zraku, u vodi i zemlji. Kada taj topli talas dođe onda je stigao i prvi glasnik proljeća”, kazuju stari.
Tri su, kažu, džemreta.
Prvo džemre “udarilo u havu” (hava – zrak na turskom, op.pr.) 19. februara i tu već počinje otopljenje zraka – tj, nema više velikih minusa, pričaju naše nane, bake i djedovi.
U nedjelju, 26. februara, džemre udara u vodu, koja se ne može više mrznuti.
Posljednje, treće džemre, u zemlju “puca” 5. marta. Tada, prema predajama, počinje otopljenje zemlje, na kojoj se od tada može sjediti.
Nakon džemreta počinju babine huke koje, po legendi, traju “od pola devete do po desete” hefte poslije Božića (10-17. mart). Za vrijeme Babinih huka, u jednom danu se više puta izmijeni sunce, kiša, snijeg, pa kiša i snijeg zajedno i tako po cijeli dan dok traju, a sve je to praćeno jakim vjetrom. To je vrijeme kada se proljeće bori sa zimom.
Narodni kalendar za ovu godinu izdvaja i sljedeće datume:
- 20.4. – 25.4. Goveđa zima – sitei-sevr. U narodu se kaže za te dane da su posljednji dani odlazeće zime.
- 6.5. Rozi-Hidr, Jurjev, početak ljeta po narodnom vjerovanju.
- 2.8. Aliđun (to je, nakon Đurđevdana, najpoštovanija bošnjačka svetkovina u BiH. Riječ je o Ilindanu)
- 14.8. Pola ljeta
- 28.8. – 21.9. Međunjevice, posljednje tri sedmice kalendarskog ljeta.
- 12.10. Miholjsko – bablje ljeto
- 8.11. Rozi-kasum, praktični početak zime po narodnom vjerovanju.
- 22.12. – 30.1. Zemherije, najhladniji dani u godini.
- 22.12. – 30.1. Erbein, prvih 40 dana zime